Cuộc xung đột ‘không thể tránh khỏi’ giữa Israel và Hezbollah?

Steven Cook, thành viên cấp cao về nghiên cứu Trung Đông và châu Phi tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Mỹ) nhận định với tạp chí Foreign Policy mới đây rằng có khả năng sẽ xảy ra một cuộc chiến giữa Hezbollah và Israel trong vòng 6 – 8 tháng tới.

Theo ông Cook, điều quan trọng là phải làm rõ vấn đề này nhất có thể vì hầu hết mọi thông tin về chủ đề này cho đến nay đều cho rằng Hezbollah và Israel không muốn chiến tranh. Những thông tin đó dự báo tương lai dựa trên các điều kiện hiện tại, nhưng diễn biến tình hình ở Trung Đông rất khó lường. Do đó, sẽ là khôn ngoan nếu các nhà phân tích và quan chức chính phủ xem xét lại các giả định của họ.

Đúng là cho đến nay, Israel và nhóm vũ trang trên ở Liban đã kiểm soát giao tranh của họ dưới ngưỡng chiến tranh tổng lực, chỉ phản ứng “ăn miếng trả miếng” trước nhiều hành động khiêu khích khác nhau. Tuy nhiên, sự kiềm chế này không có nghĩa là Hezbollah và Israel không nổ ra chiến tranh.

Cho đến lúc này, ban lãnh đạo của Hezbollah và chỉ huy cấp cao của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) hiện đang phải đối mặt với một loạt hạn chế đã ngăn chặn một cuộc xung đột toàn diện. Nhưng chúng ta không nên dựa vào những yếu tố này – những tính toán chiến lược của Iran; quyết tâm tránh xung đột khu vực của chính quyền tổng thống Mỹ Joe Biden; hậu quả của cuộc chiến ở Gaza và đặc biệt là tình hình chính trị ở Mỹ – để kiềm chế xung đột không nổ ra. Quả thực, những điều kiện này luôn có nguy cơ bị phá bỏ.

Bất chấp khả năng cuộc giao tranh ở Gaza sẽ tạm dừng trong những tuần tới, Israel vẫn quyết tâm tiêu diệt Hamas và khiến nhóm này không còn khả năng trở thành mối đe dọa có tổ chức đối với nhà nước Israel. Nếu IDF đe dọa biến những mục tiêu này thành hiện thực, giao tranh sẽ càng leo thang với Hezbollah.

Trong thời gian qua, Mỹ cũng đã kiềm chế Israel. Chính quyền Biden đã nhất quán về hai vấn đề trong cuộc chiến ở Gaza: Thứ nhất, Hamas phải bị đánh bại. Thứ hai, phải tránh một cuộc chiến giữa Israel và Hezbollah. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin được cho là đã chuyển thông điệp này của Nhà Trắng tới Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Israel Yoav Gallant trong một cuộc thảo luận thẳng thắn vào tháng 11 năm ngoái.

Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng nói với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu không mở rộng chiến tranh sang Liban. Các quan chức Mỹ rõ ràng tin rằng cuộc chiến giữa Hezbollah và Israel sẽ nhanh chóng trở thành một cuộc xung đột khu vực mà trong đó Mỹ có thể trở thành một bên tham chiến.

Những lo ngại của chính quyền Mỹ là có lý, nhưng khả năng của Tổng thống Biden trong việc tác động đến chính quyền Israel về cách họ giải quyết vấn đề biên giới phía Bắc đang suy yếu. Điều đó thể hiện qua việc Chính phủ Israel đã quyết định sơ tán khoảng 80.000 người Israel khỏi các thị trấn ở phía Bắc để đề phòng trường hợp leo thang căng thẳng lớn.

Nhưng vì Israel đang vướng vào cuộc xung đột với Hamas ở Gaza nên họ miễn cưỡng tuân theo các nỗ lực ngoại giao do Mỹ và Pháp dẫn đầu. Tuy nhiên, cả Washington và Paris đều chưa đưa ra được một kế hoạch làm hài lòng cả Israel lẫn Hezbollah. Israel yêu cầu Hezbollah rút về sông Litani, cách biên giới Israel 50km, phù hợp với Nghị quyết 1701 (2006) của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc – một yêu cầu mà Hezbollah bác bỏ.

Về phần mình, Hezbollah muốn Israel giảm quy mô lực lượng ở biên giới – điều mà Israel sẽ không đáp ứng, đặc biệt là sau sự kiện ngày 7/10/2023. Thời gian trôi qua, ngoại giao đã tỏ ra không có kết quả và nếu Israel tuyên bố chiến thắng ở Gaza, họ sẽ chuyển sự chú ý sang việc khắc phục vấn đề an ninh ở phía Bắc. Đây là một vấn đề mang tính sống còn đối với Israel do đó, bất chấp mong muốn của Nhà Trắng, chiến tranh có thể sẽ nổ ra với Hezbollah ở Liban vào mùa xuân hoặc mùa hè này.

Tóm lại, chuyên gia Steven A. Cook kết luận, với việc các biện pháp kiềm chế đối với cả Hezbollah và Israel đang suy yếu, tất cả các dấu hiệu trên thực tế đều cho thấy nguy cơ nổ ra xung đột giữa hai bên. Các cuộc tấn công của Hezbollah và IDF nhằm vào nhau ngày càng táo bạo hơn và diễn ra sâu hơn trong lãnh thổ của nhau. Gần đây, Israel đã tấn công Thung lũng Bekaa sau khi Hezbollah bắn hạ một máy bay không người lái của Israel. Tình hình hiện tại rõ ràng là khó có thể có cách nào để ngăn chặn leo thang.