Năm 221 trước Công nguyên, Tần Thủy Hoàng đã thống nhất sáu nước (Hàn, Ngụy, Sở, Tề, Triệu, Yên) và thành lập nhà nước phong kiến tập trung thống nhất đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc.
Vài năm sau, do dân số thủ đô Hàm Dương tăng nhanh, Tần Thủy Hoàng đã xây dựng một tổ hợp cung điện lớn được gọi là Cung A Phòng ở phía nam sông Vị Hà, nơi ngày nay là ngoại ô phía tây của thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc.
Trong quy hoạch của Tần Thủy Hoàng, Cung A Phòng có quy mô rộng lớn và nguy nga, đây không chỉ là nơi ở của hoàng gia mà còn là trung tâm chính trị của nhà Tần.
Cung A Phòng, còn được gọi là cung A Bàng, là một trong những công trình kiến trúc đồ sộ và nổi tiếng nhất trong lịch sử Trung Hoa. Cung điện này được xây dựng theo lệnh của Tần Thủy Hoàng, vị hoàng đế đầu tiên của triều đại nhà Tần. Việc xây dựng cung A Phòng được bắt đầu vào năm 212 trước Công nguyên, sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Hoa. Theo ghi chép của Sử ký Tư Mã Thiên, Tần Thủy Hoàng đã huy động hơn 70 vạn người để xây dựng cung điện này, trong đó có nhiều thợ thủ công và nghệ nhân tài hoa nhất đất nước. Việc xây dựng kéo dài suốt nhiều năm và tiêu tốn một lượng lớn nhân lực và vật lực khổng lồ.
Thật không may, hai năm sau khi việc xây dựng Cung A Phòng bắt đầu, Tần Thủy Hoàng đột ngột qua đời, một số lượng lớn thợ xây dựng đã được điều động đến xây dựng Lăng mộ Tần Thủy Hoàng. Điều này khiến dự án Cung A Phòng bị trì hoãn và mãi mãi không được hoàn thành.
Nhưng không thể phủ nhận rằng Cung A Phòng, Vạn Lý Trường Thành, Lăng Tần Thủy Hoàng và Tần Trực Đạo (có thể hiểu đây là “đường cao tốc” của nhà Tần) được mệnh danh là “Tứ đại công trình của Tần Thủy Hoàng”, và Cung A Phòng thậm chí còn được mệnh danh là “thiên hạ đệ nhất cung”.
Năm 1991, tàn tích Cung A Phòng cũng được Liên Hợp Quốc xác định là nơi đặt nền móng cung điện lớn nhất thế giới và là kỳ quan thế giới.
Cung A Phòng được xem là biểu tượng cho sự xa hoa và quyền lực vô song của Tần Thủy Hoàng. Tuy nhiên, do cái chết đột ngột của vị hoàng đế này, công trình đã dang dở và không bao giờ được hoàn thành.
Sở dĩ Tần Thủy Hoàng xây dựng Cung A Phòng là vì những cung điện nhỏ do các vị vua trước xây dựng không thể sánh được với vị thế của ông, vì vậy Tần Thủy Hoàng đã ra lệnh thực hiện một dự án xây dựng quy mô lớn ở bờ nam sông Vị Hà để xây dựng Cung A Phòng.
Công trình khổng lồ bắt đầu từ sảnh trước dài 500 bộ (hơn 800m), nối từ đông sang tây và rộng 50 trượng (hơn 150m) từ bắc xuống nam. Sảnh chính rộng hơn 80.000m2, được bao quanh bởi nhiều tầng lầu, có thể chứa được hàng vạn người. Mái hiên cao, rộng mở và xếp chồng lên nhau, phía trước có thể dựng được cột cờ 5 trượng (hơn 15m).
Tương truyền, Cung A Phòng được xây dựng với quy mô vô cùng to lớn và tráng lệ. Diện tích của cung điện ước tính lên tới hơn 600 mẫu, bao gồm nhiều cung điện, đền đài, lầu gác và khu vườn rộng lớn. Các công trình kiến trúc được xây dựng bằng những vật liệu quý giá như gỗ lim, đồng đen, ngọc bích và đá quý. Bên trong cung điện được trang trí lộng lẫy với nhiều đồ vật xa hoa, bao gồm tranh ảnh, tượng điêu khắc, đồ gốm sứ và đồ trang sức.
Cung A Phòng nằm ở phía nam sông Vị Hà, và Cung Hàm Dương nằm ở phía bắc sông Vị Hà, Tần Thủy Hoàng so sánh sông Vị Hà với Thiên Hán (Ngân Hà), Cung A Phòng với Thiên Cực và Cung Hàm Dương với Thất Tú. Và tổ hợp cung điện này được xây dựng để tạo ra một Phức Đạo nối hai bên bơi sông Vị Hà (Phức Đạo có thể hiểu là giống như một hành lang trên không).
Theo kế hoạch xây dựng, Tần Thủy Hoàng sống ở Cung A Phòng, đi về hướng bắc, vượt sông Vị Hà qua Phức Đạo và đến Cung Hàm Dương, giống như khi Thiên Đế ra ngoài – Thiên Đế đã du hành từ Bắc Cực Tử Vung, băng qua Thiên Hán Ngân Hà và đến Thất Tú Định Tinh.
Tần Thủy Hoàng cho xây dựng một con đường phức tạp nối liền Cung A Phòng với Cung Hàm Dương, mô phỏng hành trình của Thiên Đế di chuyển giữa các chòm sao. Các đình, quán được xây dựng xung quanh, tạo nên một quần thể kiến trúc nguy nga tráng lệ.
Tuy nhiên, do cái chết đột ngột của Tần Thủy Hoàng, việc xây dựng Cung A Phòng đã bị dừng lại ngay sau khi khởi công, hiện nay nó chỉ còn lại phần móng và ba bức tường phía tây, bắc và đông, để lại một không gian rộng lớn cho thế hệ tương lai tưởng tượng.
Sau hơn hai nghìn năm, những bức tường và nền móng còn sót lại của Cung A Phòng vẫn đứng vững trên đất Trung Hoa. Những tàn tích còn sót lại cho đến ngày nay là minh chứng cho sự huy hoàng của nền văn minh Trung Hoa cổ đại. Tuy nhiên, câu chuyện về Cung A Phòng cũng là lời cảnh tỉnh cho những kẻ tham vọng quyền lực, bởi sự xa hoa và lãng phí có thể dẫn đến sự sụp đổ.
